Emanuela TatarkiewiczDwór polski. Literackie obrazy w prozie XIX i XX w.
Warszawa, PWN, 2019.
W krajobrazie polskim na przestrzeni wieków królowały piękne domy zwane dworkami. Do dziś stanowią niedościgły wzór harmonijnej i estetycznej zabudowy. Architektura dworska była i jest znaczącym elementem polskiej kultury. Dwór polski był przez trzy stulecia jednym z najważniejszych czynników kształtujących krajobraz architektoniczny Polski. Rozłożyste, zanurzone w skupiskach parkowej zieleni lub dominujące nad najbliższym otoczeniem dwory organizowały i hierarchizowały nasz pejzaż.1
Dwory, jak pisze autorka, tworzą naszą narodową kulturę materialną ale bardzo ściśle związaną z kulturą duchową. Są ewenementem, są zjawiskowe. Przyglądanie się literackim dworom staje się podróżą do dawnej Polski, jej krajobrazu i tradycji.
Na świecie dużym powodzeniem cieszy się wielokrotnie filmowana twórczość Jane Austen, ukazująca w urokliwy sposób życie angielskiego ziemiaństwa w wiejskich posiadłościach. Polska kultura ma przecież dzieła Elizy Orzeszkowej, Zofii Kossak, Emmy z Jeleńskich Dmochowskiej czy Marii Rodziewiczówny.
Wybudowanie dworu było ogromnym przedsięwzięciem, bardzo starannie zaplanowanym. Oprócz tego że dworek miał być harmonijny i piękny oraz komfortowy, powinien był być położony w malowniczym miejscu. Dodatkowo mógł być usytuowany „na godzinę jedenastą”. O takim sposobie stawiania budynków można przeczytać właśnie w "Dziedzictwie" Zofii Kossak. Dom powinien był być trwały i długowieczny. O pracy włościan przy budowie dworu wzmiankował, w powieści "Chłopi", Władysław Reymont. Literatura romantyczna wyzyskała ten wzór dworku jako przytulną przyjazną przestrzeń, kojarzoną z rodzimością i związała z kultywowaniem rodzimych tradycji, w przeciwieństwie do pałaców otwartych na cudzoziemskie mody. W proponowanej lekturze możemy odnaleźć opisy starannego wystroju wnętrz dworu, świadczącym o szlacheckim pochodzeniu właścicieli np. w rozdziale drugim pt. "Jak tu ładnie, wesoło i przytulnie". W kolejnym rozdziale dowiadujemy się o zapleczu dworu. Poezja i malarstwo utrwaliły w narodowej wyobraźni taką właśnie Polskę w ciągu całego okresu niewoli, od Mickiewicza do Żeromskiego.2
W książce zamieszczono wiele uroczych reprodukcji obrazów takich malarzy jak: Ferdynand Ruszczyc, Alfred Wierusz Kowalski, Józef Mehoffer, Michał Wywiórski, Józef Chełmoński, Wojciech Kossak czy Władysław Podkowiński np. Łubin w słońcu, Powrót ze spaceru.
Szczerze zachęcam do lektury.
Dwory, jak pisze autorka, tworzą naszą narodową kulturę materialną ale bardzo ściśle związaną z kulturą duchową. Są ewenementem, są zjawiskowe. Przyglądanie się literackim dworom staje się podróżą do dawnej Polski, jej krajobrazu i tradycji.
Na świecie dużym powodzeniem cieszy się wielokrotnie filmowana twórczość Jane Austen, ukazująca w urokliwy sposób życie angielskiego ziemiaństwa w wiejskich posiadłościach. Polska kultura ma przecież dzieła Elizy Orzeszkowej, Zofii Kossak, Emmy z Jeleńskich Dmochowskiej czy Marii Rodziewiczówny.
Wybudowanie dworu było ogromnym przedsięwzięciem, bardzo starannie zaplanowanym. Oprócz tego że dworek miał być harmonijny i piękny oraz komfortowy, powinien był być położony w malowniczym miejscu. Dodatkowo mógł być usytuowany „na godzinę jedenastą”. O takim sposobie stawiania budynków można przeczytać właśnie w "Dziedzictwie" Zofii Kossak. Dom powinien był być trwały i długowieczny. O pracy włościan przy budowie dworu wzmiankował, w powieści "Chłopi", Władysław Reymont. Literatura romantyczna wyzyskała ten wzór dworku jako przytulną przyjazną przestrzeń, kojarzoną z rodzimością i związała z kultywowaniem rodzimych tradycji, w przeciwieństwie do pałaców otwartych na cudzoziemskie mody. W proponowanej lekturze możemy odnaleźć opisy starannego wystroju wnętrz dworu, świadczącym o szlacheckim pochodzeniu właścicieli np. w rozdziale drugim pt. "Jak tu ładnie, wesoło i przytulnie". W kolejnym rozdziale dowiadujemy się o zapleczu dworu. Poezja i malarstwo utrwaliły w narodowej wyobraźni taką właśnie Polskę w ciągu całego okresu niewoli, od Mickiewicza do Żeromskiego.2
W książce zamieszczono wiele uroczych reprodukcji obrazów takich malarzy jak: Ferdynand Ruszczyc, Alfred Wierusz Kowalski, Józef Mehoffer, Michał Wywiórski, Józef Chełmoński, Wojciech Kossak czy Władysław Podkowiński np. Łubin w słońcu, Powrót ze spaceru.
Szczerze zachęcam do lektury.
KM
1. Por. E. Tatarkiewicz, Dwór polski. Literackie obrazy w prozie XIX i XX wieku, Warszawa 2019, s. 7
2. B. Suchodolski, Dzieje kultury polskiej w: E. Tatarkiewicz, Dwór polski...dz. cyt., s. 13
2. B. Suchodolski, Dzieje kultury polskiej w: E. Tatarkiewicz, Dwór polski...dz. cyt., s. 13
