Impulsem do powstania proponowanej lektury było rosnące zainteresowanie polskiego społeczeństwa powojennym podziemiem niepodległościowym. W literaturze przedmiotu można natrafić na różne nazwy ludzi zbrojnie walczących z okupantem sowieckim i podporządkowanymi mu polskimi komunistami po roku 1944/45. Byli to żołnierze wyklęci lub żołnierze niezłomni, albo żołnierze niezłomni-wyklęci.

Bohaterów uhonorowano w 2011 Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych, który przypada 1 marca. Data jest związana z datą śmierci ppłk. Łukasza Cieplińskiego, znakomitego działacza WiN, skazanego na wielokrotną karę śmierci.

Ikoną żołnierzy wyklętych jest rotmistrz Witold Pilecki, znany z nieprawdopodobnego pomysłu dobrowolnego dostania się do Auschwitz w celu założenia tam siatki konspiracyjnej, a potem z brawurowej ucieczki z tego obozu. Pilecki był również konspiratorem w czasie władzy komunistycznej panującej w Polsce po II wojnie światowej. Za tę konspirację zapłacił również najwyższą cenę, będąc wcześniej torturowanym.

Książka pt. Rozstrzelane pokolenie. Podziemie niepodległościowe w Polsce w latach 1944-1956 to przekrojowa praca traktująca o mechanizmach, strukturze i mentalności ludzi pracujących dla utworzonego w Polsce aparatu bezpieczeństwa. „Badacz dziejów komunistycznego aparatu bezpieczeństwa Filip Musiał stwierdził, iż ogólnie można przyjąć, że im niższy w hierarchii urząd bezpieczeństwa, tym większa była brutalność śledczych, co należy tłumaczyć także poziomem intelektualnym funkcjonariuszy powiatowych struktur bezpieki”.¹

Bardzo ciekawy jest ostatni rozdział książki dotyczący rozbicia podziemia niepodległościowego w latach 1947-1949. Autor przedstawił tam różne postawy żołnierzy konspiracyjnych wobec tzw. amnestii.

Zapraszam do przeczytania tej bardzo pouczającej lektury.

KM

^1. Por. Ł. Bojko, Rozstrzelane pokolenie. Podziemie niepodległościowe w Polsce w latach 1944-1956, Kraków 2020, s.158