Joanna Łenyk-Barszcz, Przemysław Barszcz
Wielkie sekrety arcydzieł sztuki
Warszawa, Fronda PL, 2021


Jak napisali we wstępie Joanna Łenyk-Barszcz i Przemysław Barszcz: Wszystkie dzieła sztuki opisane w tej książce łączy pewnego rodzaju nieoczywistość. Z jednej strony je znamy i podziwiamy, z drugiej wciąż pozostają zagadką, skrywając niezrozumiałe treści.¹

W przypadku niektórych dzieł sztuki, aby je zrozumieć, trzeba było czasu, ponieważ ich genialni autorzy wyprzedzili swoją epokę a może i następne. Tak się stało w przypadku dzieł np. Van Gogha i jego „Gwieździstej nocy” oraz drzeworytów Hokusai Katsushiki. Artyści ci potrafili dzięki swojej wyjątkowej wrażliwości, dostrzec i przekazać więcej niż im współcześni. W nieuświadomiony sposób wiedzieli to, czego nie mieli prawa zrozumieć, gdyż w ich czasach nie zostało to jeszcze odkryte. Dopiero niedawno dzięki teleskopowi Hubble’a zaobserwowano, że gwiazdy prezentują się w otoczeniu wirów powstałych z gazu i pyłu. Fizyka opisała fundamentalną cechę wszechświata ukazaną właśnie przez van Gogha na jego obrazie. Podobnie na drzeworytach Hokusaia Katsushiki pokazana została monstrualna fala, zanim naukowcy zbadali to niecodzienne zjawisko, nie będące wynikiem tsunami.

Jeden z rozdziałów książki traktuje o witrażu wykonanym według projektu Wyspiańskiego, przedstawiającym króla Kazimierza Wielkiego. Możemy odnieść wrażenie, że został uwieczniony tam... żywy trup. Jaka tajemnica kryje się za historią powstania tego niezwykłego dzieła, o tym dowiemy się, czytając proponowaną lekturę.

Oglądając słynny obraz Józefa Mehoffera pt. "Dziwny ogród" rzuca się w oczy olbrzymia ważka, która nie pasuje do stylu, w którym zostały namalowane pozostałe partie obrazu. Mehoffer na ogół malował w sposób realistyczny. Co oznacza wobec tego na jego obrazie ważka-gigant? Na to pytanie również podejmują się odpowiedzieć autorzy książki.

Czego pilnuje odkryta pod koniec ubiegłego stulecia słynna armia terakotowa w Chinach? Dlaczego naukowcy obawiają się odkryć, co jest w tajemniczym kurhanie? O tym opowiada kolejny rozdział książki

Czy naprawdę możemy stać się niewidzialnymi? W 2009 r. "Dongui Bogam", czyli koreańska encyklopedia wiedzy medycznej, została wpisana na listę Programu Pamięć świata UNESCO obok takich dzieł jak np. "De revolutionibus" M. Kopernika Jednak żaden z ponad czterystu dokumentów wpisanych na wspomnianą listę nie wzbudził takich kontrowersji, jak owa encyklopedia. Zamieszczono w niej zarówno hasła bardzo aktualne, jak i zupełnie nieprawdopodobne a nawet humorystyczne.

Osiemnaście rozdziałów książki to odmienne ale niezwykle fascynujące historie sprawiające, że proponowaną lekturę nie tyle się czyta, co „pochłania”.

^1. Por. J.Łenyk-Barszcz, P. Barszcz, Wielkie sekrety arcydzieł sztuki, Warszawa 2021, s. 8-11