Piotr Łopuszański
Mikołaj Kopernik. Nowe oblicze geniusza
Warszawa, Fronda PL, 2022.

Piotr Łopuszański, autor książki, to człowiek, który urodził się we Francji a z wykształcenia jest nie tylko filozofem ale i polonistą. Publikuje od 1991 z dobrym skutkiem. Napisał kilka ciekawych książek np.: Gustaw Holoubek. Filozof bycia czy Bywalec zieleni (biografia o Leśmianie).
Pisał o Koperniku, że był to człowiek niezwykły: przyszedł na świat 99 lat po śmierci Francesca Petrarki, pierwszego humanisty, który zapowiadał nową epokę w literaturze, w kulturze i sztuce a Mikołaj Kopernik pasował już do tych nowych czasów. Był człowiekiem myślącym samodzielnie i niezależnie, prawdziwie był człowiekiem renesansu. Choć praca odkrywcy predestynowała go do bycia introwertykiem, to z drugiej strony Mikołaj Kopernik musiał być dobrze zorganizowany i energiczny. Dał się poznać jako sprawny obrońca zamku w Olsztynie przed atakiem Krzyżaków. Jako lekarz starał się przyjść z pomocą zarówno ubogim mieszkańcom Warmii, jak i możnym tego świata np. biskupom Watzenrodemu, Dantyszkowi, czy dygnitarzom księcia Prus, Albrechta. Zajmował się monetaryzmem i zaproponował reformę uzdrowienia finansów w Prusach Królewskich oraz w Polsce. Mikołaj Kopernik interesował się też filozofią, co jak pisze autor książki, daje się odczuć w czasie lektury jego wielkiego dzieła De revolutionibus orbium coelestium. Jako kanonik był posłuszny decyzjom biskupów, jako naukowiec – astronom nie szedł na kompromisy. Odrzucił propozycję Andreasa Osiandra by przedstawić De revolutionibus jedynie jako hipotezę, a nie jako prawdziwy obraz świata.

Niektórych wielkich twórców znamy tylko z jednego utworu, chociaż napisali ich więcej, np. Dantego z Boskiej komedii, Cervantesa z Don Kichota a Prousta z powieści W poszukiwaniu straconego czasu. Podobnie i Kopernik choć napisał kilka prac, najbardziej znane jest właśnie dzieło pt. O obrotach sfer niebieskich.¹

Autor książki dokonując przeglądu biografii astronoma, odnotowuje różne zabawne fakty np. usiłowano związać wieś o nazwie Koperniki z kolebką rodu Koperników i jeszcze wyprowadzić odpowiednią etymologię nazwy wsi. Według innych przekazów jego ojciec był kupcem, który handlował m. in. miedzią, co można dość luźno powiązać z etymologią nazwiska Kopernik (miedź po łac. Cuprum).
W XIX w. panowało przekonanie że rodzina Kopernika była szlachecka, w PRL-u biografowie starali się zrobić z Koperników rodzinę chłopską...² Niektórzy szukali korzeni niemieckich inni nawet czeskich. O jego polskości, według autora książki, świadczy sposób posługiwania się językiem łacińskim. Łopuszański wspomina, że gdy porówna się łacinę, którą posługiwał się np. Johann Kepler, to w jego wydaniu język łaciński odzwierciedlał zawiłą budowę zdań języka niemieckiego. U Kopernika w łacinie było więcej swobody, podobnie jak w łacinie innych Polaków.³ Ponadto Mikołaj Kopernik był poddanym króla polskiego i zawsze pozostawał wierny interesom Królestwa Polskiego. W dalszej kolejności czuł się obrońcą praw biskupstwa warmińskiego i kapituły fromborskiej.

Choć po wielkim astronomie zachowało się wiele dokumentów, w tym jego listy, to jednak Mikołaja Kopernika otacza wciąż aura tajemniczości. Autor książki zauważył, że nawet wizerunek fizyczny genialnego astronoma jest różny w zależności od źródła, które o nim wspomina. Na jednych Kopernik ma długie loki, na innych jest krótko ostrzyżony.

Zapraszam do interesującej lektury.
 

 

^1. Por. P. Łopuszański, Mikołaj Kopernik. Nowe oblicze geniusza, Warszawa 2022, s.9

^2. Tamże, s. 23

^3. Tamże, s. 43