Lars Chittka
Pszczoły, Krótki lot w głąb niezwykłych umysłów
Kraków, Copernicus Center Press, 2023.

Jak wygląda świat z „kokpitu” pszczoły? Jej pole widzenia obejmuje 360 stopni, a jej oczy przetwarzają obraz szybciej niż jakikolwiek ludzki zmysł. Całe jej pożywienie pochodzi z kwiatów, z których każdy zapewnia raptem mały posiłek. Pszczoła musi więc wiele kilometrów podróżować do kwiatów i między nimi, a przy tym stawić czoła innym konkurentkom.

Każdy kwiat to inny rodzaj mechanizmu, który trzeba sforsować, aby dostać się do słodkiej zawartości. Pszczoły po pewnym czasie wybierają tylko te kwiaty, które o danej porze zapewniają im pewny dostęp do pożywienia. Kwiaty wabią kolorami. Zakres kolorów widzianych przez pszczoły jest większy niż u człowieka i obejmuje światło ultrafioletowe, a także wrażliwość na kierunek, w którym oscylują fale świetlne.¹ Pszczoła ma sensoryczne moce np. zmysł magnetyczny, działający niczym kompas. Na głowie znajdują się ciekawe wypustki, przy pomocy których może smakować, wąchać i słyszeć oraz wyczuwać pola magnetyczne.

Autor książki roztacza wiedzę na temat tego, co znajduje się w umyśle zwierzęcia. Jest to mieszanina informacji z jego ewolucyjnej historii, danych przefiltrowanych przez filtry zmysłów, wspomnienia nabyte w ramach własnych doświadczeń. Dla młodej pszczoły bardzo ważnym jest zapamiętanie lokalizacji ula-domu.² Podczas zaledwie kilku wypraw poza ul pszczoła musi przynieść do domu nadwyżkę pożywienia, ponad to, co sama potrzebuje, w przeciwnym razie jej młodsze rodzeństwo umrze z głodu. Pszczoła nie musi uczyć się latać – ma tę wiedzę wrodzoną, jak również wie, że kolorowe kropki, którymi upstrzony jest krajobraz to mogą być kwiaty. Pszczoła musi się jednak nauczyć, gdzie dokładnie znajdują się kwiaty, jak wyglądają i jak się nimi posługiwać. Wszystkiego tego musi się nauczyć w ciągu swojego krótkiego życia, czyli trzech tygodni.

Pszczoły komunikują się z innymi zbieraczkami o typie swoich znalezisk, wykonując określony taniec solo... na pionowej ścianie woskowego plastra, a więc czy pszczoły okazują emocje?³ Czy pszczoły mogą uczyć się od innych gatunków?⁴

Zapraszam do odbycia arcyciekawej podróży do środka pszczelego mózgu wraz z autorem proponowanej książki.

 

^1. Por. L. Chittka, Pszczoły : krótki lot w głąb niezwykłych umysłów, Kraków 2023, s. 10
^2. Tamże, s. 12
^3. Tamże, s. 19
⁴ Tamże, s. 182