Jadwiga Zamoyska, patronka roku 2023
Jadwiga Zamoyska, patronka roku 2023 była „wielką damą aż po czubki palców”, tak pisała o niej w swoim pamiętniku Matylda Sapieżyna. Urodziła się 4 lipca 1831 r. w Warszawie, a zmarła 4 listopada 1923 r.
Pierwsze lata życia spędziła w galicyjskich Oleszycach. Od 1838 r. przebywała w odzyskanym przez ojca, Tytusa Działyńskiego, Kórniku. Działyński zasłynął ze stworzenia zbiorów Biblioteki Kórnickiej. Jadwiga kształciła się w domu pod kierunkiem prywatnych nauczycielek, Wandy Żmichowskiej i Angielki Anny Birt. W 1852 r. wyszła za mąż za... brata swojej matki, po uzyskaniu papieskiej dyspensy.
Generał Władysław Zamoyski był konserwatywnym politykiem, związanym z Hotelem Lambert. Małżonkowie zamieszkali w Paryżu. Jadwiga towarzyszyła mężowi w podróżach politycznych, m.in. do Turcji i Wielkiej Brytanii.
Po śmierci męża postanowiła założyć „szkołę życia chrześcijańskiego”. Jako osoba wyjątkowego charakteru wywierała wielki wpływ na wszystkich, którzy się do niej zbliżyli. Miała zdolności organizacyjne i dużo wiedzy o wychowaniu i gospodarstwie kobiecym. Była patriotką, co wyniosła z domu, gdyż jej ojciec był przecież uczestnikiem powstań narodowych. Był też człowiekiem przedsiębiorczym, miał udziały w spółce „Bazar”. Matka Jadwigi, Gryzelda Celestyna z Zamoyskich (1804-1883) działała społecznie.1
Z czworga dzieci Jadwigi pozostali przy życiu jedynie Władysław (1853-1924) oraz Maria (1860-1937).
W 1882 r. Jadwiga założyła w Kórniku Szkołę Domowej Pracy Kobiet, która stała się instytucją oddziałującą moralnie na cały kraj. Mimo szykan zaborców i przymusowej tułaczki od Wielkopolski aż po Tatry z powodu rugów pruskich, szkoła działała w Lubowli na Spiszu a potem w Kalwarii Zebrzydowskiej, wreszcie w Kuźnicach pod Zakopanem.
Prowadzenie katolickiego domu to, zdaniem generałowej, niebagatelna, wręcz doniosła misja kobiety. Zajęcie było twórcze, wymagające wyobraźni i hartu ducha. W szkole Jadwigi Zamoyskiej nauczano: literatury, geografii, historii, śpiewu, rysunków, religii. Były także zajęcia praktyczne: gotowanie, szycie, haftowanie, zasady higieny.
Matylda Sapieżyna przekazała w swoich zapiskach, że w szkole panowała atmosfera pełna prostoty, radości a zarazem głębokiej kultury, dbałości o piękno codziennego życia. Szkoła rozwijała się w sposób wzorowy. Jej absolwentkami było sześć tysięcy dziewcząt i kobiet ze wszystkich zaborów, nawet z odległej Odessy, z Petersburga i z Syberii. W okresie międzywojennym, po odzyskaniu niepodległości, w całej Polsce działały koła absolwentek szkoły.
Jadwiga Zamoyska swoje doświadczenia pedagogiczne ujęła w książkach: „O wychowaniu”, „O pracy”, które to zostały nagrodzone medalem Société d’Encouragement au Bien. Przygotowała także do druku pamiętniki męża „Jenerał Zamoyski”.
Dziś prawie nie pamięta się, że to syn Jadwigi, Władysław Zamoyski, był twórcą nowoczesnego uzdrowiska i promieniującego na całą Polskę ośrodka kultury, jakim stało się Zakopane. On też uratował polskie Tatry, wygrywając z księciem Hohenzolernem proces o ich tereny, a następnie uwłaszczając odzyskaną ziemią górali. W 1889 r., z myślą o ratowaniu lasów tatrzańskich, nabył, w drodze licytacji za 460 002 złote reńskie i 3 centy, dobra zakopiańskie, czyli znaczną część dzisiejszych Tatr Polskich. Przebił o jeden cent ofertę przedsiębiorcy przemysłu drzewnego i hutniczego, Józefa Goldfingera. W sądzie międzynarodowym w Grazu uzyskał w 1902 r. wyrok włączający okolice Morskiego Oka w granice ziem polskich. Dzięki staraniom Zamoyskiego powstała linia kolejowa Chabówka – Zakopane.
KM
1. Por. multibook.pl/pl/c/Jadwiga-Zamoyska/391gclid...(stan na dz. 18.09.2023)
