Akira Kurosawa - artysta pogranicza
Michał Bobrowski
Kraków: Zakład Wydaniczy NOMOS, 2012

Akira Kurosawa – reżyser, scenarzysta, producent filmowy. Nazywany jest cesarzem japońskiego kina i mistrzem filmu samurajskiego.
W młodości interesował się sztuką i swoją pasję rozwijał na studiach z malarstwa zachodniego. Konieczność znalezienia konkretnego zatrudnienia skłoniła go do podjęcia pracy w przedsiębiorstwie filmowym. Po latach, z asystenta reżysera i autora scenariuszy, stał się jednym z największych artystów kina światowego.
O jego twórczości napisano i powiedziano wiele. Jednak pomimo kolejnych lat upływających od debiuty w 1943 roku, filmy A. Kurosawy wciąż wzbudzają zainteresowanie i wywołują nowe emocje, a każde kolejne z nim spotkanie bywa wzbogacające.*
Bardzo interesującą propozycję odczytania twórczości filmowca przedstawia Michał Bobrowski, doktor filmoznawstwa Uniwersytetu Jagielońskiego, autor licznych publikacji dotyczących kina japońskiego i amerykańskiego. W swojej książce „Akira Kurosawa – artysta pogranicza” pokazuje jak ważne znaczenie ma w filmach reżysera przenikanie się wartości i elementów tradycji z dwóch różnych kręgów kulturowych: europejskiego i azjatyckiego. Zadaje sobie trud prześledzenia ujawniającego się w nich międzykulturowego dialogu, w którym ścierają się kontrasty i przeciwstawne pozycje myślowe. Temu zadaniu podporządkowany jest cały obszerny rozdział omawiający wszystkie filmy reżysera.
W dalszej części publikacji M. Bobrowski poddaje szczegółowej analizie trzy konteksty kina Kurosawy: twórczość Fiodora Dostojewskiego, kino Johna Forda i innych twórców westernów oraz filozofię Dalekiego Wschodu.
O ile ta ostatnia jest jak najbardziej naturalna i wynika z zakorzenienia w rodzimej tradycji, o tyle dwa pozostałe konteksty mogą zastanawiać. Okazuję się jednak, że A. Kurosawa od młodości interesował się literaturą rosyjską i po latach stał się jednym z najważniejszych filmowców mierzących się ze spuścizną F. Dostojewskiego. Na podstawie utworu M. Gorkiego wyreżyserował film „Na dnie” (1957). Pisarstwo F. Dostojewskiego stało się inspiracją do powstania chociażby „Idioty” (1951) i „Rudobrodego” (1965).
Z dzieciństwa pochodziła także fascynacja reżysera kinem hollywoodzkim, w tym westernami. W swojej książce M. Bobrowski szczegółowo analizuje strukturalne i treściowe analogie między westernem i samurajskimi filmami Kurosawy, wskazując na ich wzajemne wpływy.
Sam reżyser w jednym z wywiadów określił swoją twórczość słowami: Jestem do szpiku kości Japończykiem, chociaż adoptowałem Dostojewskiego i Szekspira, a wiele z moich filmów uważa się za japońskie westerny.**
Tą ciekawą, napisaną z dużą erudycją publikację kończy pełna filmografia Akiry Kurosawy uwzględniająca szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych filmów.

* Por. Por. M. Bobrowski, Akira Kurosawa - artysta pogranicza, Kraków 2012, s.9
** Tamże, s.171