Kot: historia i legendy.
Laurence Bobis
Kraków, Wydawnictwo Avalon, 2008

"Kto mnie kocha, kocha mojego kota" głosił pewien siedemnastowieczny pisarz. Zanim jednak kot stał się towarzyszem pisarzy, a później jednym z najbardziej lubianych zwierząt domowych, miał bardzo złą reputację. Jeszcze w XIX wieku jego zwolennicy i przeciwnicy spierali się - jedni zarzucali mu obłudę, drudzy nie mogli się nachwalić jego wdzięku.

W starożytnym Egipcie koty były przedmiotem prawdziwego kultu. Na Zachodzie, niewątpliwie ze względu na ich egzotyczne pochodzenie, długo wzbudzały nieufność. Przez całe średniowiecze, Kościół potępiał ludzi, którzy przywiązywali się do zwierząt stworzonych po to, by łowić myszy. Kota używano jednak do wielu innych celów: jego futro chroniło przed chłodem, lekarze wykorzystywali go do sporządzania maści, a niektórzy zjadali jego mięso.

Jeśli wierzyć przysłowiom, bajkom i kazaniom, kot miał zresztą mnóstwo wad: był łakomy, leniwy, zdradziecki; kojarzono go z kobietą, seksualnością i szaleństwem. Jego czarna legenda, która narodziła się w czasach walki z herezją, jest nierozłącznie związana z czarami. Jeśli na przestrzeni wieków kot dał początek tak wielu przekonaniom, znaczy to, że stanowi on przede wszystkim substrat ludzkiej wyobraźni. Ta książka zaprasza nas do poznania przemian, którym ulegały wyobrażenia o kocie.

/nota wydawcy/


Spis treści

Przedmowa

Część I Kot w starożytności

Kontrowersyjne pochodzenie
Zwierzę pochodzące z Egiptu
Pojawienie się kota na Zachodzie
Zwierzę coraz mniej egzotyczne
Długo pogardzany „Egipcjanin"
Kot, ptaki i księżyc
Kiedy kot nie nazywał się jeszcze kotem
Kot w sztuce starożytnej
Wazy greckie
Starożytne monety
Starożytna Italia i Galia
Ślady kota w Europie

Część II Do czego służył kot w średniowieczu

Zwierzę pospolite od początku średniowiecza
Irlandzkie księgi pokutne
Mitologia skandynawska
Kodeksy walijskie
Rywal Boga?
Opowieść o kocie pustelnika
Stróż domowego ogniska
Sprzedać skórę z kota
Wyszukane danie?
Kot, który leczy?
Starożytna medycyna
Średniowieczna farmakopea
Szkodliwe działanie kota
Średniowieczna wiedza na temat kota
Etymologia słowa kot
Nowe pytania dotyczące kota
Encyklopedie z XIII w

Część III Umoralnianie kota

Grzechy główne
Spryt, awantura i obłuda
Łakomstwo
Przypalony kot
Przydomki i wyzwiska
Powód posiada, kto kota okłada
O kocie i myszach
Nierozłączna para
Topos literacki
Kot Salomona
Mysi trybunał
Czyste i nieczyste
O psie i o kilku innych zwierzętach
Najstarszy wróg kota?
Ptak - symboliczna zdobycz
Małpa
Kot i kobieta
Kot Ewy
Rudy kot Wilhelma IX
„Kociaczek" nowicjuszki
Próżność albo kobiety przed lustrem
Kot Świętej Panienki
Zwierzę prostaka i szaleńca
Szaleniec, kot i gra
Nieobyczajny kot
Kot profetyczny
Kot i śmierć
Koty czarodziejskie, koty potworne

Część IV Kot diaboliczny

Święci i mnisi szturmowani przez koty
Menażeria demonów
Pierwsze objawienia kota-demona
Widzenia cystersów i innych
Straszny kot św. Dominika i św. Ludwika Andegaweńskiego
Bożek heretyków
Kiedy „zwierzak" staje się kotem
Nowe przejawy świętokradztwa
Waldensi: podejrzane oskarżenie
Jak kot może bronić wiary?
Fałszywe zeznania templariuszy
Schyłek mitu
Diabolizowanie kota i manicheizm
Kot czarnoksiężników
Nowe wcielenie kota-diabła
„Wyznania" czarowników
Demony-wierzchowce, uczty sabatowe i diaboliczny zgiełk
Kot i magia
Czarownica w kota zamieniona
Pierwsze koty-wampiry
Teolodzy-niedowiarki
Tajemnicze „prawdziwe zdarzenie"
Zauroczone dzieci z Ferrary
Metamorfoza i sabat
Bardzo rozpowszechnione wierzenie
Okocie i o sowie

Część V Kot w czasach nowożytnych

Kot jako lustrzane odbicie człowieka
Koty-pariasy
Nowe spojrzenie na kota?
Moda na egzotyczne rasy
Kot w literaturze: gloryfikacja?