Temple Grandin, Richard Panek
Mózg autystyczny: podróż w głąb niezwykłych umysłów
Kraków, Copernicus Center Press, 2016

Temple Grandin to osoba nietuzinkowa. Jest biologiem, profesorem zootechniki na Colorado State University oraz autorką wielu bestsellerowych książek przetłumaczonych na kilkanaście języków a zarazem jest osobą, u której stwierdzono autyzm. W 2010 r. została uznana za jedną z najbardziej wpływowych osób według tygodnika „Time”. O jej życiu nakręcono film, który zdobył Złoty Glob i siedem statuetek Emmy, a także powstał esej w książce Antropolog na Marsie. Jako osoba autystyczna stara się upowszechnić wiedzę na temat tego zaburzenia.

W proponowanej do lektury książce robi to w przystępny sposób, dzieląc się swoimi doświadczeniami i wspomnieniami. Autorka pisze, że gdy pojawił się rezonans magnetyczny wyruszyła „w podróż do środka swojego mózgu”. Przyglądanie się szczegółom anatomii mózgu stanowiło dla niej niezwykłe przeżycie. Obrazy mózgu dostarczyły wyjaśnień opóźnienia rozwoju mowy w dzieciństwie, ataków paniki oraz trudności z rozpoznawaniem twarzy. Diagnoza autyzmu narodziła się w USA w 1943 r. Autorka książki wspomina, że zdiagnozowano u niej autyzm, gdy była już doktorantką. Nie mogła sobie wówczas poradzić na studiach ze statystyką. Postanowiła podjąć indywidualny tok studiów, co oznaczało najpierw konieczność odbycia wizyty u psychologa i wypełnienia testów. Gdy mogła uzyskać skany swojego mózgu dzięki rezonansowi magnetycznemu okazało się, że lewa komora mózgu jest długa i sięga do kory ciemieniowej a zaburzenia w korze ciemieniowej wyjaśniły jej kłopoty z nauką matematyki.² Zarazem okazało się, że mózg Temple posiada bardzo grube wiązki połączeń nerwowych, które zapewniły osobniczy talent w zakresie pamięci wzrokowej.

Nadwrażliwość zmysłowa jest dla niektórych osób z autyzmem całkowicie wyniszczającą a u innych przybiera łagodną formę. Autorka przestrzega rodziców przed posługiwaniem się etykietami, bo są nieprecyzyjne. „Nawet wtedy, gdy naukowcy uważają, że znaleźli związek miedzy zachowaniem osoby autystycznej i anomalią mózgu, nie mogą być pewni, że ktoś inny zachowujący się tak samo, będzie miał tę samą anomalię. Innymi słowy, tylko dlatego, ze ktoś ma skłonność do skrajnych stanów lekowych, nie oznacza, że w jego autystycznym mózgu znajduje się powiększone ciało migdałowate.”²

Z ciekawostek przytaczanych przez autorkę: dla autystycznych osób nie stanowi problemu przypomnienie, co czytali dziesięć dni temu i nie mieszają przypominanych sobie informacji, podczas gdy osoby zdrowe rzadko mogą sobie poradzić w opisanej sytuacji. Zarazem jeden z naukowców stwierdził, że ludzie z autyzmem, mający skłonność do zauważania detali, a z drugiej strony mający nieco problemów z syntezą obrazu rzeczywistości, czyli działają w schemacie od szczegółu do ogółu, posiadają większe szanse na bycie kreatywnymi niż ludzie działający w sposób neurotypowy. Na koniec autorka proponuje nadzieję każdej osobie potencjalnie dotkniętej zmianami w mózgu, w rozdziale zatytułowanym: „Poznaj swoje mocne strony” Zapraszam do lektury tej bardzo ciekawej książki.