Wojciech Kulesza
Efekt kameleona: psychologia naśladownictwa
Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2016

Autor książki proponuje przyjrzenie się powszechnemu zjawisku naśladownictwa. Zjawisko ma odzwierciedlenie w języku potocznym, bo przecież często mówimy, że ktoś: „małpuje”, „papuguje”. Samo określenie: „efekt kameleona” zostało utworzone przez Woody Allena. W jego filmie pt. „Zelig” główny bohater, Leonard, przebywając z druga osobą, staje się nią.

Jak pisze autor książki, psychologia zjawiskiem „efektu kameleona” zajmuje się stosunkowo niedawno. Nazwa zjawiska pochodzi od faktu, że naśladowanie jednej osoby przez drugą przypomina zachowanie kameleona rzekomo upodabniającego się do otoczenia. W psychologii po raz pierwszy tego terminu użyto w 1999 r. w przełomowym artykule „The chameleon effect” ¹.

Autor podejmuje również problematykę „mimikry” czyli sposób na bezpieczne przetrwanie, stosowany przez małych przedstawicieli królestwa zwierząt. Wojciech Kulesza zajmuje się zjawiskiem naśladowania ekspresji. Podejmuje też badania nad synchronizacją w obrębie grup, wychodząc z dziedziny psychologii i wkraczając nieco na teren socjologii.

Autor zauważa, że ssaki inaczej używają naśladownictwa. Celem jest nie tylko konieczność utrzymania się przy życiu ale również nawiązanie relacji. Autor opisał kilka eksperymentów, w tym dotyczące zdolności do empatii. Konkluzja z tego doświadczenia była następująca: im większa empatia tym mniejsze dysfunkcje społeczne np. arogancja i agresja. Zarazem u osób empatycznych zauważono większe skłonności do ekstrawertyzmu, wyższą samoocenę, wysoką wrażliwość na innych ludzi.

Okazuje się, że zjawisko naśladownictwa ma nieoczekiwane zastosowanie w czasie wypełniania różnych ról społecznych, zawodowych np. w handlu, już nie mówiąc o polityce czy o modzie. Książka może być ciekawą lekturą zarówno dla profesjonalistów - psychologów jak i osób zainteresowanych jedynie hobbystycznie tą dziedziną psychologii.

Zapraszam do wypożyczenia w Czytelni Naukowej.


^1. Por. W. Kulesza, Efekt kameleona. Psychologia naśladownictwa, Warszawa 2016, s.51
^2. Tamże, s. 175