Jolanta Sztachelska
Henryk Sienkiewicz. Życie na walizkach
Warszawa, Wydawnictwo Veda, 2017

Kazimierz Wyka obliczył, że w najbardziej intensywnym okresie swojej twórczości, Henryk Sienkiewicz, w ciągu badanych trzydziestu pięciu lat aż siedemnaście lat spędził w podróży. Zapisał wówczas rekordową liczbę stron, a więc wynika z tego: żeby tworzyć, musiał podróżować. W Ameryce pisał o Polsce, w Paryżu o Ameryce, Listy z Afryki w większości powstawały w Zakopanem, Krzyżacy częściowo w Bretanii.

Taki był jego styl pracy, czasem wybierany instynktownie, czasem wymuszony okolicznościami życia. Wyjeżdżał np. z tak prozaicznego powodu, bo... musiał się bronić przed sławą, nachodzącymi go w różnych sprawach ludźmi, chaosem codzienności, naporem rozpraszających zdarzeń. Pisarstwo zaś wymaga skupienia... ¹.

Jak pisze Jolanta Sztachelska, „walizka” rozumiana symbolicznie kryje, jej zdaniem, nasze nastawienie wobec obcości a także nasze sympatie i uprzedzenia. Podróż daje możliwość przekroczenia samego siebie poprzez zmianę naszych ocen dotyczących świata, ludzi. Sienkiewicz był bardzo oddany swojemu krajowi, zatroskany o przedłużający się stan niewoli Polski, w swoich dziełach przywołujący Polskę nieco fantastyczną. Z drugiej jednak strony znakomicie orientował się w sprawach światowych tj. w polityce, ekonomii, kulturze i w sprawach społecznych, a dziewiętnasty wiek był okresem fascynującym - nastąpiło przyspieszenie rozwoju. Wysypał się wprost worek z wynalazkami, pojawiły się nowoczesne środki komunikacji: pociąg, metro, rower, samochód a pod koniec wieku i samolot. Te ułatwienia ośmieliły człowieka do przekraczania granic wyznaczonych miejscem urodzenia. W XIX wieku narodziła się także turystyka jako nowoczesna praktyka kulturowa. Sienkiewicz z rzeczy bardziej przyziemnych wymyślił słowo „pocztówka” na określenie krótkiej relacji z podróży. Sukcesy literackie, które Henryk Sienkiewicz osiągnął w Europie i na świecie zbudowały mu pozycję nieznaną żadnemu wcześniejszemu polskiemu literatowi. Był tłumaczony na bardzo liczne języki świata, stał się więc klasykiem literatury światowej.

Książka została bardzo ładnie zilustrowana, zawiera sporo cytatów z korespondencji Sienkiewicza i celne komentarze do spostrzeżeń naszego Klasyka. Będzie na pewno przyjemną i pożyteczną lekturą.

^1. Por. J. Sztachelska, Henryk Sienkiewicz. Życie na walizkach, Warszawa 2017, s. 12