Stanisław Cat-Mackiewicz
Wunderkind. Rzecz o Adolfie Bocheńskim
Kraków, Universitas, 2017

Adolf Bocheński, nieznany szerszemu gronu czytelników, miał fenomenalny zmysł polityczny a publicystyką fascynował bardzo wiele znanych osób w okresie od przedwojnia do czasów współczesnych. Wielbicielami jego talentu byli m. in.: Jerzy Giedroyć, Stefan Kisielewski, Andrzej Micewski, Marcin Król.

Bocheński przyszedł na świat w kresowej rodzinie ziemiańskiej o długiej tradycji zaangażowania w sprawy publiczne. „Wunderkind” czyli genialne dziecko o niepospolitej jaźni i inteligencji dorosłego mężczyzny, tak trzeba go potraktować, bo jako publicysta zadebiutował w wieku 16 lat, wydając z bratem Aleksandrem książeczką o dramatycznym tytule: Tendencje samobójcze narodu polskiego. W roku 1928 wydał książkę Ustrój a racja stanu, świadczącą o jego znakomitej orientacji w rozwiązaniach konstytucyjnych państw naszego kręgu cywilizacyjnego. Największym zainteresowaniem Bocheńskiego cieszyła się polityka zagraniczna. Napisana z inspiracji Giedroycia książka Między Niemcami a Rosją była bez wątpienia jedną z najciekawszych rozpraw na tematy geopolityczne okresu międzywojennego, jak pisał w swej książce Stanisław Cat-Mackiewicz ¹.

Bocheński uważał, że nieodzowną cechą stosunków międzynarodowych jest zmienność, nie ma zatem sojuszników definitywnie dobrych lub złych. Po rozpoczęciu się II wojny światowej Bocheński choć był człowiekiem słabego zdrowia to we wrześniu 1939 r. wkupił się do wojska, ofiarując armii własny samochód. Odmówił pracy w prasie, która dawała bezpieczeństwo. Uważał, że pisarz polityczny w czasie wojny powinien potwierdzać swoje poglądy czynem i walczyć na froncie. Zasłynął jako żołnierz szaleńczej odwagi, pełen oddania dla swoich podkomendnych.

Zarówno Stanisław Cat-Mackiewicz jak i Bocheński byli zagorzałymi konserwatystami. Obaj bardzo szanowali Piłsudskiego i popierali wolę odbudowy silnej wielonarodowej Rzeczpospolitej. Byli przekonani, że jedynie osłabienie Rosji ochroni niepodległość i bezpieczeństwo Polski. Obaj domagali się głębokich reform ustrojowych wzmacniających władzę wykonawczą. Krytykowali sojusz Polski z Francją. Byli przekonani, że Polska może skorzystać na zaostrzeniu antagonizmu niemiecko-sowieckiego. W czasie wojny krytykowali politykę rządu emigracyjnego, rezygnującego z podmiotowości i zdającego się na aliantów. Byli przeciwnikami polityki Sikorskiego, zawartego w 1941 r. układu Sikorski-Majski, który wprowadzał niepewność co do statusu Kresów Wschodnich. Jednakże przed wojną pojawiły się między nimi znaczące różnice. Bocheński krytykował policyjne metody walki z opozycją. Cat pozostał wierny sanacji.

Zapraszam do lektury tej arcyciekawej książki.

^1. Por. S. Cat-Mackiewicz, Wunderkind. Rzecz o Adolfie Bocheńskim, Kraków 2017, s. 8