Wojciech Roszkowski
Mistrzowska gra Józefa Piłsudskiego
Kraków, Biały Krruk, 2018

Jak pisze amerykański historyk, Robert Howard Lord, którego cytuje Wojciech Roszkowski, w 1573 r. Rzeczpospolita Obojga Narodów posiadała ustawę zwaną konfederacją warszawską, która była pierwszym takim eksperymentem na tę skalę światową z republiką federalną, przed pojawieniem się Stanów Zjednoczonych¹. Niestety bezbrzeżny egoizm magnaterii z pomocą jej wzrastających w potęgę sąsiadów a także wykolejenie się systemu prawnego przyniosło Rzeczpospolitej kompletny upadek. Przegrana Rosji w wojnie z Japonią i późniejszy splot okoliczności doprowadziły w końcu do wybuchu I wojny światowej i odzyskania przez Polskę niepodległości. Polska miała wówczas wybitne osobowości takie jak: Józef Piłsudski czy Roman Dmowski, którzy od dłuższego czasu czynili starania by, gdy zaistnieje szansa odrodzenia się Polski, była ona dobrze wykorzystana.

Dla państw zachodnich sprawa polska była tylko i wyłącznie „wewnętrzną sprawą Rosji”, dopóki nie wybuchła rewolucja. Józef Piłsudski na spotkaniu w Towarzystwie Geograficznym w Paryżu wiosną 1914 r. powiedział, że dla Polski idealnym wyjściem byłoby, gdyby państwa centralne pokonały Rosję, a następnie przegrały wojnę na Zachodzie i tak się rzeczywiście stało. Piłsudski prowadził chytrą grę, wspierając na początku wojny państwa centralne. Gdy jednak przyszedł moment decydujący tj. złożenie przez Legiony Piłsudskiego przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu i austriackiemu, Komendant odmówił i został aresztowany oraz osadzony w twierdzy. Przez to zbudował sobie autorytet w społeczeństwie polskim. Endecy nie mogli używać argumentu, że Piłsudski to socjalista, terrorysta i agent austriacki².
Po ogłoszeniu powstania niepodległej Piłsudski i nowa Polska znajdowali się jakby na polu minowym. Polska władza obejmowała tylko teren dawnej Kongresówki i Galicji Zachodniej, o całą resztę trzeba było się starać. Ziemie polskie otaczało wrzenie rewolucyjne w Rosji, Niemczech a także na terenach Austro-Węgier. Zbliżała się zima, a aprowizacja na zniszczonych wojną terenach Polski była w stanie szczątkowym. W Królestwie, w Galicji stacjonowały setki tysięcy żołnierzy niemieckich. W udany sposób negocjowano z nimi warunki wycofania się do domu. Bardzo udanym manewrem Piłsudskiego było delegowanie jako premiera rządu Jędrzeja Moraczewskiego, działacza lewicowego, co zapobiegło wybuchowi nastrojów rewolucyjnych na terenach Polski.
Zapraszam do lektury o innych szczęśliwych zwrotach w historii Polski doby okresu międzywojnia w proponowanej książce.



^1. Por. W. Roszkowski, Mistrzowska gra Józefa Piłsudskiego, Kraków 2018, s.20
².Por. W. Roszkowski, To była naprawdę mistrzowska gra Naczelnika! w: „Wpis” 2018, nr 2, s. 42